HISTORIA

W 1250 roku książę kujawski i łęczyc­ki Kazimierz I zwolnił wsie należące do biskupstwa włocławskiego, wśród nich Chlewiska, z ciężarów prawa książęcego. Wieś była własnością biskupstwa włocławskiego i należała do gospodarczego klucza raciąskiego dóbr tego biskupstwa przez ponad 500 lat. W 1796 roku wskutek sekularyzacji dóbr kościel­nych, przeszła na własność państwa pruskiego, które oddało majątek w dzierżawę wieczystą.

W 1817 roku został utworzony folwark z gruntu leśnego w Dąbrowie Biskupiej, należącego do plebana, obszaru w Przybysławiu, będącego własnością karcz­marza oraz pola ekonoma Fischke w Dąbrowie Bisku­piej. W 1842 roku folwark o powierzchni 334,31 ha był w posiadaniu Antoniego Krzyckiego, po którym w 1845 roku dziedziczył Alojzy Krzycki. W 1847 roku przeszedł w posiadanie Gotlieba Wegnera, po którym w 1892 roku dziedziczyła Marta Wegner. W 1900 ro­ku całą majętność ziemską wykupiła Komisja Kolonizacyjna za sumę 217.318 marek. W latach 1901-1903 na tym obszarze osiedliło się 22 Niemców. W okresie międzywojennym folwark należał do probostwa Ko­ścioła katolickiego. Dzierżawił go Edmund Adaszewski, po nim Klein. W czasie II wojny należał do Niem­ca Doplau. W 1946 roku folwark przejął Skarb Pań­stwa Polskiego. Obecnie część zabudowań należy do probostwa, a część do indywidualnych gospodarzy.

W 1489 roku we wsi znajdowały się 3 łany ziemi chłopskiej, 10 łanów opuszczonych i 2 łany sołtysie.W 1534 roku mieszkało 3 chłopów. We wsi znajdo­wały się 3 łany ziemi zagospodarowanej i 20 łanów opuszczonych, które częściowo były uprawiane przez chłopów z sąsiednich wsi, a częściowo zalesione. Od uprawianego łanu chłopi płacili czynsz i składali da­ninę biskupowi włocławskiemu. Zobowiązani byli odrabiać pańszczyznę w wymiarze - na przemian 3 i 2 dni w tygodniu na folwarku raciąskim i dawać podwody do Raciążka. We wsi było wówczas 2 sołtysów, posiadających 3 łany ziemi.

Z wizytacji z 1582 roku wynika, że we wsi były 2 włóki plebańskie, 2 sołtysie, 4,5 chłopskich oraz 4,5 opuszczonych. Dziesięcinę ze wsi pobierał biskup włocławski.

W 1604 roku we wsi był sołtys i 3 chłopów, uprawiających 6,5 włóki ziemi. Chłopi oprócz pańsz­czyzny na folwarku raciąskim, byli zmuszani do pracy we wsiach szlacheckich - Wilkostowie i Chróstowie.

Według wizytacji w 1615 roku we wsi było 3 kmieci uprawiających po włóce ziemi. Oprócz tego były 3,5 włóki ziemi opuszczonej i 2 włóki sołtysie. Wieś zamieszkiwało także 3 ogrodników.

Od XIV do XVIII wieku wieś należała do woje­wództwa brzesko-kujawskiego. W 1634 roku we wsi było 5 chałup. W latach 1655-1660 zniszczenia spo­wodowała wojna polsko-szwedzka. W 1674 roku wieś zamieszkiwało 12 chłopów i sołtys. Szkody go­spodarcze przyniosła wojna północna z lat 1700-1721.W wyniku I rozbioru Polski w 1772 roku wieś znalazła się w zaborze pruskim. W latach 1807-1815 należała do Księstwa Warszawskiego. W 1815 roku przeszła ponownie pod panowanie Prus. Około 1880 roku we wsi znajdowało się 20 chałup, w których mieszkało 205 chłopów, w tym 65 ewangelików, 136 katolików i 4 Żydów. We wsi było wówczas 22 anal­fabetów. W tym czasie istniała kolonia Chlewiskie Budy. W 1 połowie XIX wieku znajdowała się karcz­ma. W 2 połowie XIX wieku melioracji gruntów do­konała spółka melioracyjna z Walentynowa. Na po­czątku XX wieku Chlewiska zajmowały obszar 635 ha, na którym w 1905 roku mieszkało 260 osób. W tym czasie istniał wydzielony przez rząd pruski okręg łowiecki o powierzchni 477 ha. We wsi znaj­dowała się szkoła ewangelicka, do której w 1909 roku uczęszczało 48 uczniów.

W 1919 roku wieś znalazła się w granicach II Rzeczypospolitej. W 1931 roku zajmowała obszar 841 ha. Wieś zamieszkiwały 333 osoby. W okresie międzywojennym działało Kółko Rolnicze, założone około 1927 roku. W 1937 roku liczyło 30 człon­ków. Kółko zorganizowało 2 Zespoły Przysposobie­nia Rolniczego. Organizacja zajmowała się m.in. lu­stracją gospodarstw, stanem dróg, wyborami gmin­nymi, hodowlą bydła. W 1930 roku powstało Kółko Włościanek, zrzeszające 42 członkinie z Przybysławia, Chróstowa, Dąbrowy Biskupiej, Chlewisk. Pre­zeską została Maria Iwicka z Chróstowa. Kółko orga­nizowało m.in. kursy gotowania, prasowania, sero-warstwa. Istniało także Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej, którego prezeską była K. Zachwieja. W 1933 roku wieś weszła w skład gminy obwodo­wej Dąbrowa Biskupia.

W latach 1939-1945 znajdowała się pod okupa­cją hitlerowską. Została wyzwolona w styczniu 1945 roku.

 

Źródło: Gmina Dąbrowa Biskupia / Historia i współczesność / Informator / autor: Katarzyna Hewner